Çocuklarınıza Nasıl Davranmalısınız?

Arkadaşlar merhaba, 🙂

Bu haftaki konumuz bence çok önemli… O kadar önemli ki bu yazıyı sıfırdan kendim yazmak yerine bu konunun uzmanı olan Sn. Betül Aydın‘ın kitabından (Çocuk ve Ergen Psikolojisi S.211-219) almayı daha doğru buldum. Ayrıca bu kitabı çok da tavsiye ederim…

Hepimiz biliyoruz ki çocuklarınıza sevgiyle yaklaşmak, onların mutlu ve sağlıklı bir şekilde büyümesi için çok önemlidir. Peki bu kadar kaosun ve koşturmacanın içinde bu nasıl mümkün olabilir? İşte size bazı öneriler;

Stresle Başa Çıkma Becerinizi Geliştirin

Gevşemeyi öğrenin. Bu konuda özellikle yavaş ve derin nefesler alıp verme egzersizleri yapabilirsiniz.
Çocuklarınızdan kısa bir süre ayrı kalıp, kendinizle baş başa kalın. Hoşlandığınız bir şeyler yapmak adına kendinize zaman ayırın.
Her şeyden önce eşiniz bu evliliğin diğer ortağı; Eşinizle baş başa kalabileceğiniz bir zaman dilimi yaratın.
Çevrenizden destek alın, arkadaş, eş-dostla hislerinizi, problemlerinizi paylaşın.
Hoşlandığınız etkinlikleri yapmak için program yapın.
Yürüyüş-spor yapın.
Kendi kendinize haksızlık edecek düşünce ve kanaatlerinden uzaklaşın.
Öfkenizi kontrol etmeye çalışın.
Çocuğunuzla geçireceğiniz zamanın kalitesini arttırın. Onunla birlikte gün içerisinde 20 dakikalık bir zamanı baş başa arkadaşlık ederek geçirin.

Stresle başa çıkma yöntemlerini daha detaylı öğrenmek isterseniz önceki yazılarıma bakmanızı çok öneririm.

Stresle Başa Çıkma Yöntemleri

Unutmayın! Sağlıklı bir aile ortamı için önce sizin kendinizi iyi hissetmeniz önemlidir.

Öfkenizi Kontrol Edin

Yorgunluk, stres ve yaşam içindeki çeşitlilik zorluklar bazen yılgınlık yaratır. Zorlu yaşam olayları direncimizi kırarak, daha çok sinirlenmesine ve öfkelenmeye sebep odur. Gerginlik yaratan durumlarda toleranssız düştüğü için daha çabuk parlar; Gereğinden daha sert tepkilerde bulunuruz. Öfke tepkileriyle sonuçlanan bu gibi durumlarda öfkemizi tanımamız önemlidir.

Öfke İle Başetme;

Haydi gelin önce öfke tepkilerimizi tanımak için bunların neler olduğuna bir bakalım;

Bedende Oluşan Tepkiler;

Gergin adeleler,
Soluk alma ve kalp atış hızında artma,
Terleme,
Yüzün kızarması,
Ateş basması,

Zihne Üşüşen Düşünceler;

Başedemiyorum,
Nefret ediyorum,
Benden bu kadar,
Bu çocuk beni deli ediyor, çileden çıkarıyor… gibi düşünceler.

Sonuç Davranışlar;

Bağırma, tehdit etme,
Şiddete yeltenme,
Aşağılama… gibi olumsuz davranışlar.

Çocuğunuzla Birlikte Geçireceğiniz Özel Bir Zamanınız Olsun!

Günün koşturmacası sonunda veya sizin için uygun olan bir zaman diliminde, çocuğunuzla birlikte geçireceğiniz olumlu bir zamanınız olsun. Bu zamanın programını yapın.

1) Faaliyetleri Sıralayın

Sizin ve çocuğunuzun birlikte yapmaktan hoşlandığınız yarım saatlik faaliyetler listesi hazırlayın. Bırakın bu faaliyetler listesini çocuğunuz teklif etsin.

Örnek: birlikte bir şey yapmak (kek pişirmek, top oynamak, sohbet etmek, araba ile kısa bir gezinti yapmak, resim veya tamirat yapmak gibi…)

2) Randevulaşın

Size ve çocuğunuza uyan hafta içinde 2 veya 3 seferlik 30 dakikayı, bir önceki aşamada birlikte belirlediğiniz faaliyeti yapmak için randevulaşın. Zamanı belirledikten sonra takvime (gün ve zaman olarak) işaretleyin. Araya başka bir iş girdiği zaman randevu programınızı değiştirip tekrar işaretleyin.

3) Etkinlikler Süresince Oyunu Veya Etkinliği Yönlendiren Çocuğunuz Olsun

Çocuğunuz ön planda, durumu yönlendiren kişi olsun. Onu ön plana çıkarın. Siz onun güdümündeki kişi olun. Çocuğunuza lider olma fırsatı tanıyın. Siz olumlu geri bildirim kişi olun.

Sözlü olumlu geri bildirim verin

“Bu çok iyi görünüyor.”
“İyi bir iş becerdin.”
“Çok iyi, aferin.”
“Müthiş.” gibi…

Yaptıklarını tanımlayın

Çocuğun yaptıklarını, hissettiklerini, yaşadıklarını tanımlayın.

“Topu tuttun.”
“Mutlu gözüküyorsun.”
“Şaka yapıyorsun.”
“Düşünüyor gibisin.”
“Oyuncaklarını inceliyorsun.”
“Sen kazandın.” gibi…

Etkinlik süresince tensel temasta bulunun

Sarılın.
Okşayın.
Öpüp koklayın.
Omzuna, başına dokunun.

Etkileşim süresince, sorulardan, komut vermekten veya olumsuz eleştiri getirmekten kaçının .

Söylenmemesi gereken örnek ifadeler;

“Niçin topu tuttun?”
“Oyuncaklarını şu köşeye koy.”
“Bu doğru değil.”

4) Birlikte geçirdiğiniz zamanı gözden geçirip DEĞERLENDİRİN. Etkinlikten sonra duygularınızı paylaşın..

ÇOCUĞUNUZUN OLUMLU OYUN DAVRANIŞLARINA İLGİ GÖSTERİN!

Çocuğunuzun olumlu oyun davranışlarının altını çizmek önemlidir. Bu süreç şu basamaklardan oluşur;

Özel bir oyun zamanını belirleyin (çocuğunuz 9 yaşın altında ise). Her gün için bir zaman dilimi seçin bu zaman sizin çocuğunuzla geçireceğiniz özel zamanınız olsun. Bu özel oyun zamanında 20 dakikanızı tamamen başka hiçbir şey düşünmeden çocuğunuza adayın.
Sizinle çocuğunuzdan başka hiç kimse bu oyun zamanına katılmasın. Hatta bu özel zamana diğer çocuklarınız ve eşiniz de katılmasın.
Oyun zamanı geldiğinde “Haydi oyun için özel zamanımız geldi ne oynamak istersiniz?” diye hatırlatın, sorun. Çocuğunuzun seçeceği ve birlikte oynayabileceğiniz bir oyun olması önemlidir. Televizyon seyretmek dışında bir etkinlik olmasına dikkat edin. Oyunun kontrolünü çocuğa bırakın.
Bu anın keyfini yaşamaya çalışın. Arada birkaç dakika çocuğunuzun yaptıklarını izleyin ve ona katılın. Tüm dikkatinizi ve ilginizi çocuğunuza odaklayın. Bu zaman içerisinde başka bir şey düşünmemeye çalışın.
Çocuğunuzun oyununu izledikten sonra, onun yaptıklarını tanımlayın. Bu çocuğunuzun oyununu ilginç bulduğunuzu gösteren bir davranıştır.
SORU SORMAYIN. EMİR VERMEYİN. Oyun esnasında çocuğa bir şey öğretmeye çalışmayın. Bu çocuğunuzun rahatlaması ve sizin arkadaşlarınızdan hoşlanması için seçilmiş bir zamandır.
Oyunda hoşunuza giden şeyleri ifade edin. Olumlu geri bildirimde bulunun. “Beraber olduğumuz/geçirdiğimiz bu özel zamandan çok hoşlanıyorum”, “Bunu çok güzel yaptın” gibi olumlu ifadeler kullanın.

Ailede İletişim Becerilerinin Püf Noktaları

Kısa, 10 kelimeyi geçmeyen cümleler kurun. Uzun konuşmalar etkili olmaz.
Beden diliyle konuşun. Suçlayıcı bir dil kullanmayın.
Açık ve net ifadeler içeren cümleler kurun
(“Kavga etmeyi kesin, kesin” gibi).
Olumsuz soru cümleleri kullanmayın
(“Niçin hep kavga ediyorsunuz?“, “Size kaç kere böyle yapmamanızı söylemeliyim?” gibi.)
Beden diliniz iyi bir dinleyici olduğunuzu göstersin. Çocuk size bir şeyler anlatmaya çalışırken, göz temasında bulunmayı unutup, uzaklara bakıyor olmayın.
Herkesin söylemek istediği şeyleri dinlemeye yeterli zamanınız olsun. Onların konuşmalarını kesmeyin.
Şimdi ve burada ya odaklanın, geçmişi gündeme getirmeyin.
Konudan konuya atlamayın.
Karşınızdaki kişinin söylemek istediklerinden emin olun. Zihin okuyucu, tahmin edici olmayın.

İyi bir dinleyici olmak problemi önemli ölçüde çözer

Çocukların söylediklerinin ve söylemediklerinin arkasında yatan hisler önemlidir. İletişimde çocuğun duygularını YANSITMAK, onlara açıklık getirmek etkili bir iletişim yöntemidir.

Çocuğun Söyledikleri	İyi Dinleyen Erişkinin Tepkileri
Bir daha onunla bir şey yapmak istemiyorum	Ona kızmış gözüküyorsun
Folklor kulübünden çıkmak istiyorum	İyi folklor oynamadığını düşünüyorsun
Bu evde deli oluyorum	Bize çok kızmış gözüküyorsun
Teyzemlere gitmek istemiyorum	Okan’ın seni kızdıracağından endişeleniyorsun

İletişim Örnekleri

BEN Mesajları

Ailede yaşanan sorunları çözmede etkili bir başka yol ise “Ben Mesajları” dır.

“Günün yorgunluğunu hissettiğiniz akşam saatlerinde, ilginizi çeken açık oturumu izlemek istiyorsunuz. Ancak çocukların müzik dinleme biçimleri sizi engelliyor.“

Böyle bir durumda mağdur olan sizsiniz. Gürültüden dolayı rahatça televizyon izlemiyorsunuz. Ne yaparsınız?

Bu gibi durumlarda bağırmak, tehdit etmek, cezalandırmak, sadece anlık çözümlerdir.

Oysa;

Sizi engelleyen davranışı açıklayıp anlatın. Ancak suçlamayın.
“Bu kadar yüksek tonda müzik dinlediğin zaman … … “
Davranışın sonunda sizde uyandırdığı hisleri anlatın.
“… … çok rahatsız oluyorum … …”
Davranışın sonucunu açıklayın.
“… … açık oturumu izleyemiyorum … …”
“Bu kadar çok gürültü olunca özlediğim programı izleyemiyorum.“
“Oyuncaklar odanın her tarafına dağılmış, temizlik yapamıyorum.“

Ben mesajları çocuğa değil size yönelik, sizinle ilgili açıklamalardır.Karşı tarafı suçlayıcı yönü yoktur.

Çocuğun mağdur olduğu durumlarda ise, çocuğun hislerini anlamak, açıklığa kavuşturmak için, “YANSITICI DİNLEME”yi kullanın.

Sizin mağdur olduğunuz durumlarda ise, duygularınızı “BEN MESAJLARI” ile ifade edin.

Özel Aile Toplantıları Yapın

Önceden belirlenmiş zamanlarda düzenli olarak ailenin bütün fertleriyle bir araya gelin.
Başlangıçta toplantıları kısa ve basit tutun. Çocuklar kendilerini ifade edebildikleri zaman bu deneyime hazırdırlar.
Toplantıyı başlatmayı kolaylaştırmak için “Hafta sonu ne yapalım?” sorusunu kullanabilirsiniz.
Toplantı başkanlığına dönüşümünü yapın. Demokratik bir ortam yaratın.
Zamanı planlayın. 20 veya 30 dakikalık toplantılar, küçük çocuklu ailelerde idealdir.
Herkesi katılmaya teşvik edin.
Her üyenin sorularına yer verin. Gelen önerileri, fikirleri önemseyin. Ancak toplantıların şikayetler oturma haline dönüşmesine izin vermeyin.
Beyin fırtınası yapın. Farklı düşüncelere kulak verin.
Birlikte kararlar alıp, bu kararların uygulamaya konulmasına özen gösterin.

Sanal Dünyaya Mahkum Olmayın

En etkili iletişim araçlarından olan televizyon ve internet kullanımı, yerinde ve dozunda kullanılmadığı zaman aile içi, dolayısıyla da sosyal iletişimi ketleyebilir. Aile üyeleri arasında gerekli teması ve psikolojik destek ortamını engeller. Bu anlamda, televizyon ve bilgisayar gerek yetişkinler ve gerekse çocuklar için bir araçtan öteye anlam içermemelidir. Çocuklar ve yetişkinler tarafından belirli bir program ve seçicilik ile kullanılmalıdır.

Çocuğunuzun uyanık olduğu saatlerde her programı seyre edemeyeceğinizi, seçici olmanız gerektiğini unutmayın.
Televizyon ailenin bir ferdi gibi olmamalı ve sürekli açık tutulmamalıdır.
Çocuğunuzun odasına televizyon koymayın. Oyun alanı içerisinde veya çalışma mekanı içerisinde televizyon bulunması kışkırtıcı olabilir. Aynı şekilde küçük yaş grubundaki çocukların odalarına da bilgisayar koymayın. Çocuğunuz ders çalışma alışkanlığı kazanana kadar, sorumluluğunu ve zaman yönetimini kazanmadan odasına bilgisayar koymayın.
Bakıcıdan gündüzleri muayyen bir saate kadar televizyonu açmamasını isteyin. Çocuğa masal, öykü anlatmasını veya kaset dinletmesini isteyin. Ayrıca, muhtelif etkinlikler veya oyuncaklarla oynamaya teşvik etmesini ve/veya kendisinin de bu faaliyetlere katılmasını isteyin.
Çocuğunuzun izlemesi gereken programları siz belirleyin, mümkünse birlikte izleyip programla ilgili paylaşımlarda bulunun. Kan, kavga saldırganlık içeren görüntülerle ilgili açıklamalarda bulunun. “Kan görüntüsü vermek için sürekli boya kullanıyorlar“, “Vuruyormuş gibi yapıyorlar ama aslında vurmuyorlar” gibi.
Gerek televizyon, gerekse bilgisayar için önceden birlikte planlanmış bir zaman ve program dahilinde bu aygıtlarla olmasına izin verin.

Lütfen sizde fikirlerinizi benimle paylaşın.