Hiç “Bittim”, “Artık yeter”, “Çalışmak istemiyorum”, “Ayaklarım işe geri geri gidiyor” dediğiniz oldu mu?
Siz de tükenmişlik sendromu yaşıyor olabilirsiniz…
Tükenmişlik Sendromu (Burnout Syndrome), sürekli yüksek stres veya duygusal tükenme durumlarından kaynaklanan bir sağlık sorunudur. Genellikle iş yaşamında ya da kişisel yükümlülüklerde sürekli bir baskı ve stres altında olan bireylerde görülür ve yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda duygusal ve zihinsel bir yorgunluğu da ifade eder.
Tükenmişlik sendromunun temel belirtileri enerji kaybı, duygusal tükenme, kişisel başarı duygusunun azalması ve iş veya sorumluluklara karşı giderek artan bir ilgisizliktir. (Maslach et al., 1986).
Türkiye genelinde özellikle sağlık çalışanları, beyaz yaka personeli ve öğretmenler arasında çok sık görülür. Yapılan araştırmalar Türkiye’de sağlık çalışanları arasında tükenmişlik sendromunun %40-60 arasında değiştiğini göstermektedir. (Cingil et al., 2020).
Tükenmişlik sendromu üç ana bileşenden oluşur:
Duygusal Tükenme: Bireyin, diğer insanlarla ilişkilerde kendini duygusal olarak boşalmış ve enerjisiz hissetmesi.
Duyarsızlaşma: İnsanlarla etkileşim sırasında duyarsız ve ilgisiz bir tavır sergileme.
Kişisel Başarısızlık: Yaptığı işe ya da taşıdığı sorumluluklara dair kendini yetersiz hissetme, başarısızlık duygusuna kapılma.
Tükenmişlik sendromu için gerekli önlemler alınmazsa depresyon ve anksiyete (kaygı) bozuklukları riskini artırabilir (Bianchi et al., 2015).
Tükenmişlik Sendromu Yaşayanlara Öneriler
Peki ne yapmalı?
Tükenmişlik sendromundan kurtulmak için neler yapabiliriz?
Aşağıda yapabileceğiniz bazı uygulama önerileri sunuyorum;
Dinlenme ve Kendine Zaman Ayırma: İş ve diğer yükümlülükler arasında kendinize zaman ayırmayı ihmal etmeyin. Kısa molalar, meditasyon ve hobi faaliyetleri stresinizi azaltabilir (Neff, 2003).
Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz, stres hormonlarını azaltmada ve genel ruh halinizi iyileştirmede etkili olabilir (Salmon, 2001).
Uykusuzluğa Dikkat: Yetersiz uyku, tükenmişliği artıran bir faktördür. Kaliteli bir uyku, zihinsel ve fiziksel sağlığınız için çok önemlidir (Walker, 2017).
Beslenmeye Dikkat: Dengeli ve sağlıklı beslenme, duygusal ve fiziksel sağlığı destekler (Jacka et al., 2017).
Zaman Yönetimi: Görevleri önceliklendirmek ve zamanı etkili bir şekilde yönetmek, iş yükü stresini azaltabilir (Claessens et al., 2007).
Profesyonel Yardım: Psikoterapi veya danışmanlık, tükenmişlik sendromunun üstesinden gelmekte etkili olabilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT) bu konuda sıkça kullanılır (van Dam et al., 2011).
Sosyal Destek: Aile ve arkadaşlar, zor zamanlarda size yardımcı olabilir. Sosyal destek, duygusal yükü hafifletebilir (Cohen & Wills, 1985).
Bir sağlık çalışanıysanız ve tükenmişlik sendromu yaşayıp yaşamadığınızı ölçmek istiyorsanız aşağıdaki testi doldurabilir ve sonuçlarını görmek için bana mesaj atabilirsiniz.
Umarım bu bilgiler size yardımcı olur. Daha fazla detay veya belirli bir konuda daha fazla bilgi isterseniz, sormaktan çekinmeyin.
Not : Bu test Sağlık Çalışanları için Tükenmişlik Envanteri testinden uyarlanmış olup, yetkilendirilmiş bir kurum tarafından yapılmadığı sürece sonuçları klinik bir gösterge değildir.
Daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki kaynaklardan yararlanabilirsiniz:
Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
Bianchi, R., Schonfeld, I. S., & Laurent, E. (2015). Burnout–depression overlap: A review. Clinical psychology review, 36, 28-41.
van Dam, A., Keijsers, G. P., Eling, P. A., & Becker, E. S. (2011). Testing whether reduced cognitive performance in burnout can be reversed by a motivational intervention. Work & Stress, 25(3), 257-271.
Neff, K. (2003). The Development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
Salmon, P. (2001). Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: a unifying theory. Clinical psychology review, 21(1), 33-61.
Walker, M. P. (2017). Why We Sleep: Unlocking the Power of Sleep and Dreams. Scribner.
Jacka, F. N., O’Neil, A., Opie, R., Itsiopoulos, C., Cotton, S., Mohebbi, M., … & Berk, M. (2017). A randomised controlled trial of dietary improvement for adults with major depression (the ‘SMILES’ trial). BMC medicine, 15(1), 1-13.
Claessens, B. J., Van Eerde, W., Rutte, C. G., & Roe, R. A. (2007). A review of the time management literature. Personnel Review.
van Dam, A., Keijsers, G. P., Eling, P. A., & Becker, E. S. (2011). Testing whether reduced cognitive performance in burnout can be reversed by a motivational intervention. Work & Stress, 25(3), 257-271.
Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological bulletin, 98(2), 310.