Sosyal Fobi Nedir? Başa çıkma yolları nelerdir?

Gestalt psikolojisi, 20. yüzyılın başlarında Almanya’da gelişen ve algının nasıl çalıştığını anlamaya odaklanan bir psikoloji akımıdır. Gestalt psikolojisinin temel prensibi, “bütün, parçaların toplamından daha fazladır” (The whole is greater than the sum of its parts) ilkesidir. Bu prensip, algının bireysel unsurların birleşimi olarak değil, bu unsurların organize ve anlamlı bir bütün olarak algılandığını ifade eder. Gestalt psikolojisi, insanların algıları ve bilişlerinin, parçaların toplamından daha büyük bir bütün olarak anlaşılması gerektiğini savunur. “Gestalt” Almanca’da “bütün” veya “şekil” anlamına gelir.

Gestalt Psikolojisinin Temel Prensipleri

1. Figür-Zemin İlişkisi (Figure-Ground Relationship):
   • Algıda, bir nesne (figür) ve onu çevreleyen alan (zemin) arasında bir ayrım yapılır. İnsanlar, figürü zeminle kontrast oluşturarak algılarlar.
   • Örnek: Siyah bir noktayı beyaz bir kağıt üzerinde hemen fark ederiz.
2. Yakınlık (Proximity):
   • Birbirine yakın olan nesneler, bir grup veya bütün olarak algılanma eğilimindedir.
   • Örnek: Birbirine yakın duran noktalar, bir grup olarak algılanır.
3. Benzerlik (Similarity):
   • Birbirine benzeyen nesneler, bir grup veya bütün olarak algılanma eğilimindedir.
   • Örnek: Aynı renkteki veya şekillerdeki nesneler, bir arada algılanır.
4. Süreklilik (Continuity):
   • İnsanlar, kesintisiz ve düzgün çizgiler veya şekiller olarak devam eden nesneleri algılarlar.
   • Örnek: Kıvrımlı bir çizgi, düz bir çizgiden daha kolay takip edilir.
5. Kapanış (Closure):
   • İnsanlar, eksik parçaları doldurarak tam, eksiksiz şekiller algılarlar.
   • Örnek: Eksik çizgilerle oluşturulmuş bir üçgen, zihin tarafından tamamlanarak tam bir üçgen olarak algılanır.
6. Basitlik (Prägnanz):
   • Algı, en basit, en düzenli ve en simetrik şekilde gerçekleşir. İnsan beyni, karmaşık şekilleri bile mümkün olan en basit formda algılama eğilimindedir.
   • Örnek: Karmaşık bir desenin içinde, temel geometrik şekilleri görmek.

Gestalt Psikolojisinin Uygulamaları

Gestalt psikolojisi, algı psikolojisi, öğrenme, problem çözme ve çeşitli terapötik yaklaşımlarda kullanılmıştır. Örneğin, gestalt terapisi, bireyin kendini ve çevresini bütünsel bir şekilde anlamasına yardımcı olmayı amaçlar.

Gestalt psikolojisi, insan algısının nasıl çalıştığını anlamamıza önemli katkılarda bulunmuştur. Bu akım, bireylerin dünyayı nasıl organize ettiklerini ve deneyimlediklerini anlamada kilit bir rol oynamaktadır.

Sigmund Freud, psikanalizin kurucusu olarak, insan zihninin işleyişini ve bilinçaltı süreçleri anlamaya yönelik teoriler geliştirmiştir. Bu teorilerin bir parçası olarak, bireylerin bilinçdışındaki çatışmaları yönetmek için kullandıkları savunma mekanizmalarını tanımlamıştır. Savunma mekanizmaları, ego’nun, id’in ilkel dürtüleri ile süperegonun katı ahlaki standartları arasındaki çatışmaları yönetmesine yardımcı olan stratejilerdir. Bu mekanizmalar, genellikle bilinçdışı olarak işler ve bireyin anksiyete ile başa çıkmasına yardımcı olur.

Yer Değiştirme (Displacement)

Yer değiştirme, bireyin bir duygu veya dürtüyü, asıl hedefine yöneltemediğinde, bu duyguyu daha az tehdit edici bir hedefe yönlendirmesidir. Bu mekanizma, bireyin anksiyetesini azaltmak için duygusal enerjiyi güvenli bir şekilde boşaltmasını sağlar.

Örnek:

• Bir iş yerinde patronuna kızan bir çalışan, bu öfkesini patronuna ifade edemez, bu yüzden eve geldiğinde çocuğuna veya eşine bağırarak bu duygusunu boşaltır.
• Bir öğrenci, öğretmenine duyduğu öfkeyi, arkadaşına veya ailesine yansıtarak ifade eder.

Freud’un Savunduğu Diğer Savunma Mekanizmaları

1. Bastırma (Repression):
   • Kişinin rahatsız edici düşünce, duygu veya anıları bilinçdışına itmesi ve unutmaya çalışmasıdır. Bu mekanizma, anksiyetenin azaltılmasına yardımcı olur.
   • Örnek: Travmatik bir olay yaşayan bir birey, olayı hatırlamamaya çalışır.
2. İnkar (Denial):
   • Gerçekliği kabul etmeme veya farkına varmama durumudur. Kişi, rahatsız edici bir gerçeği yok sayar.
   • Örnek: Bir hastanın ciddi bir hastalığı olduğunu öğrendikten sonra bu durumu kabul etmemesi.
3. Yansıtma (Projection):
   • Kişinin kendi kabul edilemez düşünce veya duygularını başka birine atfetmesidir.
   • Örnek: Kendi sadakatsizlik düşüncelerini eşinin kendisine sadakatsiz olduğunu düşünerek ifade eden bir birey.
4. Gerileme (Regression):
   • Kişinin stres veya anksiyete ile başa çıkmak için daha önceki gelişimsel bir aşamaya geri dönmesidir.
   • Örnek: Yetişkin bir bireyin, zor bir durumla karşılaştığında çocukça davranışlar sergilemesi.
5. Yüceltme (Sublimation):
   • Kabul edilemez dürtülerin, sosyal olarak kabul edilebilir aktivitelerle ifade edilmesidir.
   • Örnek: Saldırganlık dürtülerini spor yaparak ifade eden bir birey.
6. Rasyonalizasyon (Rationalization):
   • Kişinin, rahatsız edici düşünce veya davranışlarını mantıklı ve kabul edilebilir açıklamalarla savunmasıdır.
   • Örnek: Bir sınavda başarısız olan öğrencinin, sınavın çok zor olduğunu söyleyerek başarısızlığını açıklaması.
7. Karşıt Tepki Geliştirme (Reaction Formation):
   • Kişinin, kabul edilemez dürtü veya düşüncelerinin tam tersini benimsemesidir.
   • Örnek: Birine duyduğu nefret duygusunu, aşırı sevgi gösterileriyle gizlemeye çalışan bir birey.

Savunma mekanizmaları, bireyin günlük yaşamda karşılaştığı stres ve anksiyeteyle başa çıkmasına yardımcı olan önemli psikolojik süreçlerdir. Ancak, bu mekanizmaların aşırı veya sürekli kullanımı, bireyin duygusal ve psikolojik sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

Anima Animus yazı serimizi okudun mu? Okumadıysan çok tavsiye ederim. Linkini buraya bırakıyorum.

Proaktif müdahale, eski bilgilerin yeni bilgileri hatırlamamızı zorlaştırdığı bir bellek olgusudur. Bu, özellikle benzer bilgilerle ilgili olduğunda ortaya çıkar.

Kısa süreli bellek, bilgiyi kısa bir süre için saklar ve genellikle bu süre 20-30 saniye kadardır. Bu süreden sonra bilgi, tekrarlanmadığı veya anlamlı bir şekilde ilişkilendirilmediği takdirde unutulur.

Bu arada… Diğer testlerimize göz attın mı? Eğer henüz çözmediysen Beş Sevgi Dili Ölçeğini çok tavsiye ederim. Linkini buraya bırakıyorum.

Martin Seligman, pozitif psikolojinin kurucusu olarak kabul edilir. Pozitif psikoloji, psikolojinin geleneksel olarak odaklandığı ruhsal hastalıklar ve sorunlar yerine, insanların güçlü yanlarına, olumlu deneyimlerine ve yaşam kalitesini artırmaya odaklanan bir alanıdır. Bu dal, bireylerin ve toplumların daha mutlu, tatmin edici ve anlamlı bir yaşam sürmelerine yardımcı olmayı amaçlar.

Pozitif psikoloji, insanları daha mutlu ve tatmin olmuş bireyler haline getirmek için çalışan bir bilim dalıdır. Adeta ruhsal bir jimnastik hocası gibi, size nasıl daha mutlu, sağlıklı ve başarılı olacağınızı öğretir.

Mutluluğun Anahtarı

Pozitif psikoloji, mutluluğun aslında öğrenilebilir ve geliştirilebilir bir beceri olduğunu söyler. Mutlu olmanın yolları vardır ve bunları öğrenmek mümkündür.

1. Minnettarlık: Günlük hayatta minnettar olduğunuz şeyleri düşünmek ve yazmak, mutluluk seviyenizi artırır. Bu basit alışkanlık, hayata daha olumlu bakmanızı sağlar. Her gün üç şey için minnettar olmak bile yeter!
2. Güçlü Yanlar: Hepimizin benzersiz yetenekleri ve güçlü yönleri vardır. Pozitif psikoloji, bu yetenekleri keşfetmenize ve geliştirmenize yardımcı olur. Örneğin, iyi bir dinleyici misiniz? Harika! Bu, arkadaşlıklarınızı güçlendirebilir ve sizi daha mutlu edebilir.
3. Akış (Flow): Sevdiğiniz bir işi yaparken zamanın nasıl geçtiğini fark etmediğiniz anlar, işte o akış anlarıdır. Pozitif psikoloji, bu anları daha sık yaşamanız için sizi teşvik eder. Hangi etkinlikler sizi akışa sokuyor? Belki resim yapmak, belki dans etmek, belki de bir bulmacayı çözmek…

Pozitif İlişkiler

Pozitif psikoloji, sosyal bağlantıların mutluluğun anahtarı olduğunu vurgular. Güçlü ve sağlıklı ilişkiler, insanın yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır. İyi bir arkadaş çevresi, aile bağları ve destekleyici ilişkiler, mutluluk seviyemizi yükseltir.

1. Empati ve Anlayış: İnsanlarla olan ilişkilerinizde empati kurmak ve anlayışlı olmak, ilişkileri daha da güçlendirir. İnsanlar anlaşıldıklarını hissettiklerinde daha mutlu olurlar.
2. Aktif Dinleme: Bir arkadaşınızın veya sevdiğiniz birinin size anlattıklarını gerçekten dinlemek, onun için çok değerli olabilir. Bu, ilişkilerinizi derinleştirir ve sizi daha bağlı hissettirir.

Anlam ve Amacın Peşinde

Pozitif psikoloji, hayatınıza anlam ve amaç katmanın önemini de vurgular. Bir amaç doğrultusunda yaşamak, insanı daha mutlu ve tatmin olmuş hissettirir. Kendinize “Bu dünyada ne yapıyorum?” diye sormak yerine, “Bu dünyada ne yapabilirim?” diye sormak, hayatınızı değiştirebilir.

1. Hedefler Belirlemek: Kendi hedeflerinizi belirlemek ve onlara ulaşmak için çaba göstermek, yaşamınıza anlam katar. Küçük hedeflerle başlayın ve büyük hedeflere doğru ilerleyin.
2. Başkalarına Yardım Etmek: Başkalarına yardım etmek, size de mutluluk verir. Gönüllü çalışmalar yapmak, yardıma muhtaç birine el uzatmak, sadece onları değil sizi de mutlu eder.

Bu konu hakkında daha fazla bilgi almak istersen “Olumlu Düşünme Rehberi” yazımızı tavsiye ederim. Linkini buraya bırakıyorum.

Sadece maruz kalma etkisi, bireylerin bir şeye sık sık maruz kaldıkça ona karşı daha olumlu duygular geliştirmesi durumudur. Bu, tanıdıklığın ve tekrarın çekiciliği artırdığına işaret eder.

“Olumlu pekiştirme” (positive reinforcement), bir davranışın ardından gelen ve o davranışın gelecekte tekrar etme olasılığını artıran olumlu yaklaşıma verilen isimdir. Bu, bir ödül veya olumlu bir sonuç ile bir davranışın pekiştirilmesini ifade eder. Olumlu pekiştirme, davranışçı psikolojide önemli bir kavramdır ve B.F. Skinner tarafından detaylı bir şekilde incelenmiştir.

Olumlu pekiştirme, genellikle dört farklı biçimde görülebilir:

1. Somut Pekiştiriciler: Maddi ödüller, örneğin, bir çocuk ödevini bitirdiğinde ona bir şeker vermek.
2. Sosyal Pekiştiriciler: Sözlü övgüler veya onay, örneğin, bir öğrenciyi başarılı bir sunum yaptığı için alkışlamak.
3. Etkinlik Pekiştiricileri: Hoş bir aktiviteye katılma izni, örneğin, bir çocuk odasını temizlediğinde onu oyun oynaması için dışarıya göndermek.
4. Sembolik Pekiştiriciler: Değiştirilebilir ödüller, örneğin, bir çalışanın iyi bir iş çıkardığında aldığı puanları daha sonra hediyelerle değiştirmesi.

Özetle:

• Olumlu pekiştirme, bir davranışın ardından gelen ve o davranışın gelecekte tekrar etme olasılığını artıran olumlu bir sonuçtur.
• Bu, bir ödül veya olumlu bir sonuç ile bir davranışın pekiştirilmesini ifade eder.

Olumlu düşünmeyi öğrenmek için yardımcı olmamızı ister misin? Bununla ilgili yazımızı okumanı çok tavsiye ederim. Linkini buraya bırakıyorum.

William James, işlevselcilik ekolünün kurucusudur. Bu ekol, zihinsel süreçlerin işlevlerini ve bu süreçlerin çevreye uyum sağlamadaki rolünü inceler. İşlevselcilik, zihinsel süreçlerin ve davranışların işlevlerini anlamaya odaklanır. Bu yaklaşıma göre, bir organizmanın çevresine uyum sağlamasına yardımcı olan zihinsel ve davranışsal süreçler evrimsel açıdan önemlidir.

İşlevselcilik ekolünün temel özellikleri şunlardır:

1. Zihinsel Süreçlerin İşlevi: İşlevselcilik, zihinsel süreçlerin ne işe yaradığını ve nasıl çalıştığını araştırır. Bu süreçlerin bireyin çevresine uyum sağlamasında nasıl bir rol oynadığını inceler.
2. Evrimsel Perspektif: İşlevselciler, Charles Darwin’in evrim teorisinden etkilenmişlerdir ve bu nedenle zihinsel süreçlerin evrimsel bir bakış açısıyla incelenmesi gerektiğini savunurlar. Davranışların ve zihinsel süreçlerin hayatta kalma ve üreme açısından nasıl avantajlar sağladığına odaklanırlar.
3. Pragmatizm: İşlevselcilik, pragmatik bir yaklaşıma sahiptir ve zihinsel süreçlerin ve davranışların pratik sonuçlarıyla ilgilenir. Bireyin çevresiyle nasıl etkileşimde bulunduğunu ve bu etkileşimlerin pratik faydalarını değerlendirir.
4. Bütüncül Bakış Açısı: İşlevselcilik, bireyin zihinsel ve davranışsal süreçlerini bütüncül bir şekilde ele alır. Bu yaklaşım, bireyin çevresiyle etkileşimlerini ve bu etkileşimlerin sonuçlarını anlamaya çalışır.

İşlevselciliğin önemli temsilcilerinden biri, William James’dir. James, psikolojinin amacının zihinsel süreçlerin işlevlerini anlamak olduğunu savunmuştur. İşlevselcilik, modern psikolojinin gelişiminde önemli bir rol oynamış ve birçok psikolojik teorinin temelini oluşturmuştur.

“Kendini gerçekleştirme”, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinin en üst düzeyindeki ihtiyaçtır ve bireyin potansiyelini tam olarak kullanma arzusu anlamına gelir.

Jean Piaget’e göre, nesne sürekliliği, bir çocuğun bir nesnenin varlığını görmediğinde bile sürdüğünü anlamasıdır. Bu kavram, sensori-motor dönemde, genellikle 8-12 aylıkken kazanılır.

Bu arada… Diğer yazılarımıza göz attın mı?

Eğer henüz okumadıysan Otomatik Düşünceler yazımızı çok tavsiye ederim. Linkini buraya bırakıyorum.

Akış, kişinin becerilerine uygun, keyifli ve zorlayıcı bir göreve tamamen odaklandığı, zamanın nasıl geçtiğini fark etmediği bir durumdur. Bu, genellikle kendini geliştirmek için önemli bir deneyimdir.

Zihinsel modeller, insanların dünyayı anlamak ve problem çözmek için kullandıkları içsel düşünce şablonlarıdır. Bu modeller, bireyin bilgi işleme ve karar verme süreçlerinde önemli bir rol oynar.

Albert Bandura, gözlemsel öğrenme veya model alma sürecini, çocukların şiddet içeren davranışları bir Bobo bebekten kopyaladığı deneyle göstermiştir. Bandura’ya göre gözlem yoluyla öğrenme, sadece bir kişinin diğer kişilerin davranışlarını basit olarak taklit etmesi değil, çevredeki olayları bilişsel olarak işlemesiyle kazanılan bilgidir. Bandura’ya göre gözlem yoluyla öğrenme ile taklit yoluyla öğrenme birbirlerinin yerine kullanılabilecek iki kavram değildir.

Gözleme dayalı öğrenme kuramı; Gözlemlenen davranışların kodlandıktan sonra birey tarafından davranışa dönüştürülmesidir. Kişi istenilen davranışı gördükten sonra kendisi yaparsa öğrenme olur. Davranışa dönüştürme sürecinde model, öğretmen ve diğer kişilerin geri bildirimde bulunması davranışın istenilen düzeye getirilmesinde önemlidir.

1961 yılında yapılan deneyde, çocuklar bir yetişkinin Bobo adında bir şişme oyuncağa şiddet uyguladığını izlediler. Ardından, aynı çocuklar Bobo ile yalnız bırakıldıklarında, yetişkinin davranışını taklit ederek oyuncağa vurma ve itme gibi agresif hareketlerde bulunmuşlardır.

Sosyal kolaylaştırma, bir kişinin performansının başkalarının varlığında artma eğilimidir. Bu, genellikle kişi iyi bildiği veya ustalaştığı bir konuda olduğunda geçerlidir. Bu kavramın kökeni, Triplett‘in 1898 yılında yaptığı ve sosyal psikoloji tarihinin ilk deneyi olarak kabul edilen bir çalışmaya dayanmaktadır

Bellek yanlılığı, insanların geçmiş olayları yanlı ve seçici bir şekilde hatırlama eğilimidir. Bu, kişinin inançlarına, duygularına ve beklentilerine dayanarak gerçekleşir.

Bellek yanlılığı, genellikle Elizabeth Loftus’un çalışmalarıyla ilişkilendirilir. Loftus, bellek ve özellikle yanlış bilgi etkisi konularında öncü araştırmalar yapmış bir psikologdur. Onun araştırmaları, insanların belleklerinin kolayca değiştirilebileceğini ve bu değişikliklerin hatırlama sırasında yanlılığa yol açabileceğini göstermiştir. Loftus’un çalışmaları, bellek yanlılıklarının hem hukuk sisteminde hem de günlük hayatta önemli etkileri olabileceğini ortaya koymuştur.

Elizabeth Loftus’un TED konuşmasını buradan izleyebilirsin.

MMPI, klinik ve psikolojik araştırmalarda, kişilik özelliklerini ve olası psikolojik rahatsızlıkları değerlendirmek amacıyla kullanılan yaygın bir kişilik testidir.

MMPI’nın tarihçesi oldukça ilginçtir ve birkaç önemli aşamadan geçmiştir.

MMPI’nın Tarihçesi

1. Başlangıç (1930’lar ve 1940’lar)

• Geliştirilme Süreci: MMPI, 1930’ların sonlarında ve 1940’ların başlarında Minnesota Üniversitesi’nde Starke R. Hathaway ve J.C. McKinley tarafından geliştirildi. Hathaway bir psikolog, McKinley ise bir nörolog ve psikiyatristti.
• İlk Yayın: MMPI, 1943 yılında ilk kez yayımlandı. Testin amacı, psikiyatrik hastalıkları tanılamak ve kişilik özelliklerini değerlendirmekti.

2. İlk Versiyon (MMPI)

• İçerik: İlk MMPI, 566 maddeden oluşuyordu ve “doğru” veya “yanlış” olarak yanıtlanıyordu. Maddeler, farklı psikiyatrik bozuklukları tanılamak için çeşitli ölçeklere ayrılmıştı.
• Normlar: Test, 700’den fazla Minnesotalı bireyden elde edilen normatif verilere dayanıyordu.

3. Revizyonlar ve Güncellemeler (1980’ler ve Sonrası)

• MMPI-2: 1989 yılında MMPI-2 yayımlandı. Bu revizyon, orijinal MMPI’nın eksikliklerini gidermek ve testin güncelliğini artırmak amacıyla yapıldı. MMPI-2, 567 maddeden oluşuyordu ve daha geniş bir demografik örneklem üzerinde normlanmıştı.
• MMPI-2-RF: 2008 yılında MMPI-2 Restructured Form (RF) yayımlandı. Bu versiyon, testin daha kısa ve daha etkili bir versiyonunu sunmak amacıyla geliştirildi ve 338 madde içeriyordu.
• Adolesan Versiyonu: MMPI-A ve MMPI-A-RF, adolesanlar için özel olarak geliştirilmiş versiyonlardır.

4. Kullanım Alanları

• Klinik Psikoloji: MMPI, klinik psikolojide yaygın olarak kullanılır ve ruhsal sağlık değerlendirmelerinde standart bir araçtır.
• Adli Psikoloji: Mahkemelerde, suçluların değerlendirilmesinde ve velayet davalarında sıklıkla kullanılır.
• İş ve Endüstri Psikolojisi: Personel seçiminde ve işyeri ortamında bireylerin kişilik özelliklerinin değerlendirilmesinde kullanılır.

5. Eleştiriler ve Gelişmeler

• Kültürel Uyum: MMPI, farklı kültürel ve etnik gruplar için eleştirilmiş ve uyarlanması gerektiği öne sürülmüştür.
• Geçerlilik ve Güvenilirlik: Yıllar içinde birçok çalışma, MMPI’nın geçerlilik ve güvenilirliğini incelemiş ve çeşitli iyileştirmeler yapılmıştır.

MMPI, bugün hala geniş bir uygulama alanına sahip olup, klinik ve araştırma amaçlı kullanılan önemli bir kişilik değerlendirme aracıdır.

İşbirlikçi öğrenme, öğrencilerin birlikte çalışarak, birbirlerinden ve grup etkileşimlerinden öğrenmelerini ifade eder. Bu, grup çalışmasının ve sosyal etkileşimin öğrenmeyi artırdığı bir süreçtir.

Bu kavram, eğitim psikoloğu David W. Johnson ve kardeşi Roger T. Johnson tarafından geliştirilen “İşbirlikçi Öğrenme Teorisi” ile popülerleşmiştir. Johnson ve Johnson, işbirlikçi öğrenmenin, öğrenci başarısını, ilişkileri ve psikolojik sağlığı geliştirdiğini savunmuşlardır.

Farkındalık, bilinçli farkındalık pratiği aracılığıyla odaklanmayı ve dikkati artırmak için kullanılır. Aynı zamanda, stres ve kaygıyı azaltmada da etkili olabilir.